Historia Raciborza
Średniowiecze
Gród raciborski istniał co najmniej już od XI w. Bronił przeprawy rzecznej przed Odrę na szlaku handlowym prowadzącym przez Bramę Morawską do Polski. Racibórz leżał na skrzyżowaniu wielu szlaków handlowych, m.in. z Czech i Moraw do Krakowa, na Ruś i na Śląsk. Według staropolskich podań był stolicą Kwadów, a w kronice Galla Anonima znajduje się informacja o zdobyciu w 1108 r. raciborskiego grodu przez rycerzy Bolesława Krzywoustego. W dalszych przekazach Racibórz wymienia się jako gród kasztelański, a od 1172 r. staję się stolicą księstwa z Mieszkiem I Plątonogim na tronie. Dwukrotnie w 1241 r. silny raciborski gród warowny stawiał opór Mongołom.
Nowożytność
W 1521 r. zmarł Walentyn Przemyślida, który nie pozostawił po sobie żadnego potomka, a Księstwo Raciborskie wróciło znów do Piastów, a mianowicie księcia opolskiego Jana II Dobrego z górnośląskiej linii Piastów. Rok 1551 przyniósł nowych władców, a byli nimi Habsburgowie, którzy objęli całą Koronę Czeską. W XVII w. przez miasto przetoczyła się fala zniszczeń za sprawą wojny trzydziestoletniej. W 1683 r. mieszczanie zgotowali gorące powitanie królowi polskiemu Janowi III Sobieskiemu, który jechał z wojskiem na Odsiecz wiedeńską. Wiek XVIII przyniósł kolejne zmiany, po wojnie prusko-austriackiej o Śląsk miasto zostało wcielone do Królestwa Pruskiego. Był to dla Raciborza okres szczególnie szybkiego rozwoju gospodarczego. Rozwijał się przemysł metalowy, a liczba ludności sięgnęła 39 tysięcy.
Historia najnowsza
Mimo że Racibórz w wieku XIX był miastem o niemieckim charakterze etnicznym, to w II poł. tego wieku odrodził się tu istotny polski ośrodek kulturalny. Wychodziły także polskie czasopisma, m.in. Nowiny Raciborskie. Polscy mieszkańcy brali udział we wszystkich trzech powstaniach śląskich. Ostatecznie granica między Polską a Niemcami została wytyczona kilka kilometrów na wschód od miasta. Nadal utrzymywały się tu jednak ośrodki kultury polskiej oraz rozwijały się polskie organizacje i stowarzyszenia społeczne i gospodarcze. W czasie wojny w Raciborzu pracowało osiem oddziałów roboczych jeńców wojennych: Francuzów, Brytyjczyków, Włochów i Rosjan. Istniały także ciężkie więzienie, obóz dla wysiedlonych Polaków oraz trzy obozy pracy. Na początku 1945 r. można było zobaczyć kolumny więźniów ewakuowanych z obozów koncentracyjnych.
31 marca 1945 r. Racibórz został zdobyty przez wojska radzieckie. Miasto legło w gruzach, ok. 80% budynków mieszkalnych, zakładów przemysłowych i gmachów publicznych zostało zniszczonych, zarówno wskutek walk, jak i podpaleń dokonanych przez żołnierzy radzieckich. Po przejściu frontu w mieście znajdowało się zaledwie 3 tysiące mieszkańców. Liczba ta jednak stale powiększała się wskutek napływu przesiedleńców ze Wschodu, powrotu Raciborzan którzy uciekli przed zbliżającym się frontem oraz osiedlania się mieszkańców okolicznych wsi i miasteczek. Niemieccy mieszkańcy zostali w większości wysiedleni do zachodnich Niemiec. Wiele spalonych i zniszczonych zabytkowych kamienic zostało po wojnie rozebranych a cegła z rozbiórki została wywieziona na odbudowę Warszawy. Na ich miejscu zbudowano socjalistyczne bloki lub pozostawiono luki w zabudowie co widoczne jest na wschodniej i północnej pierzei rynku ul. Mickiewicza i placu Długosza oraz ul Odrzańskiej. Pomimo tego zachowało się sporo obiektów zabytkowych. W pierwszym dziesięcioleciu po wojnie miasto zostało odbudowane, a następnie rozbudowane.
8 lipca 1997 miasto nawiedziła największa od stuleci powódź, która zalała ok. 60% miasta. Woda sięgnęła poziom 1046 cm, a stan alarmowy został przekroczony o 4,5 m. Straty mieszkańców i przedsiębiorców były ogromne.